Tết Hạ Nguyên - Lễ mừng lúa mới

1. Tết Hạ Nguyên là gì?

Tết Hạ Nguyên - Lễ Mừng Lúa Mới, là một dịp lễ truyền thống tại Việt Nam để kỷ niệm và mừng niềm vui về mùa màng mới. Dịp này thường diễn ra vào thời điểm giữa mùa hè và mùa thu, xảy ra sau khi những cánh đồng lúa đầu mùa được trồng và trước khi thu hoạch lúa chính thức bắt đầu.

2. Nguồn gốc của Tết Hạ Nguyên

Tết Hạ Nguyên có nguồn gốc từ niên đại nguyên thủy, đề cập đến một trong những ngày quan trọng trong văn hóa và tín ngưỡng của người Việt Nam. Người ta tin rằng vào ngày này, trời đất và các vị thần ở tám phương sẽ ngẩng cao đầu thảnh thơi, nghỉ ngơi sau một năm làm việc vất vả.

Theo truyền thống, Tết Hạ Nguyên được tổ chức vào rằm tháng 10 Âm lịch, được tranh thủ từ lúc trưa đến giờ tối, với các chuẩn bị trước đó như cúng chầu, làm sạch nhà cửa, chuẩn bị bàn thờ và các mâm cỗ cúng. Lễ cúng gồm việc thắp nhang, đốt hương, đặt rượu, câu đối và đọc lời cầu nguyện.Tết Hạ Nguyên không chỉ tổ chức trong gia đình mà còn là một lễ hội tâm linh tập trung tại các điểm linh thiêng như chùa, đền, miếu, nơi người dân cùng tham gia để tỏ lòng thành kính và tri ân với các vị thần và tổ tiên.

Người dân đi cầu phúc ở các đền thờ ( nguồn: giadinh.suckhoedoisong.vn)

Dù đã trải qua hàng ngàn năm, Tết Hạ Nguyên vẫn được coi là một lễ hội tâm linh và văn hóa đặc biệt của người Việt Nam, giữ vững giá trị và ý nghĩa của nó qua thời gian.  

3. Ý nghĩa của Tết Hạ Nguyên

Ý nghĩa của Tết Hạ Nguyên là tôn vinh công lao của người nông dân trong quá trình làm việc trên cánh đồng, sản xuất và gieo trồng. Đây cũng là dịp để người dân bày tỏ lòng biết ơn và tri ân đến các vị thần và thực thể linh thiêng liên quan đến mùa màng như Thổ Công - Thổ Địa. Trong ngày này, người dân thường thực hiện lễ cúng trích, đốt hương và thắp nhang tại các đình, miếu, đền thờ, đồng thời chuẩn bị những mâm cỗ cúng để tôn vinh các vị thần và tổ tiên.

Tết Hạ Nguyên cũng là dịp để mọi người đoàn tụ, gia đình sum họp, tận hưởng thành quả của lao động và thưởng thức các món ăn truyền thống.

Tưởng nhớ công ơn chư Phật và tổ tiên

Ngoài ra, mọi người còn có tấm lòng hướng đến những việc làm thiện nguyện, không gì cao cả hơn việc làm thiện. Mang một trái tim yêu thương và sự kính trọng không chỉ đối với người thân mà còn với những người xung quanh.

Tóm lại, ý nghĩa chính của Tết Hạ Nguyên là tôn vinh công lao của người nông dân, mừng niềm vui về mùa màng mới và tỏ lòng biết ơn tới các vị thần và tổ tiên. Đây là dịp quan trọng trong văn hóa truyền thống của người Việt Nam, thể hiện sự kết nối sâu sắc giữa con người và thiên nhiên.  

4. Các hoạt động trong ngày Tết Hạ Nguyên

Trong dịp này, người dân thường tổ chức các hoạt động lễ hội mang ý nghĩa truyền thống. Dưới đây là một số hoạt động thường được thực hiện trong Tết Hạ Nguyên:

• Lễ cúng và cầu nguyện: Người dân chuẩn bị bàn thờ và mâm cỗ cúng lễ để tưởng nhớ và tri ân các vị thần và tổ tiên. Người ta thường thắp nhang, đốt hương và đặt các loại trái cây, đồ nước lên bàn thờ để cúng và cầu nguyện cho một mùa màng bội thu và phước lành cho gia đình.
• Múa lân và múa rồng: Đây là một hoạt động truyền thống trong Tết Hạ Nguyên. Múa lân và múa rồng được biểu diễn để đem lại may mắn và tiếng chúc phúc cho cộng đồng.

 Lễ hội dân gian được tổ chức trong ngày Tết Hạ Nguyên ( nguồn: Báo Lao Động)

• Hội chợ và lễ hội: Nhiều hội chợ và lễ hội được tổ chức trong dịp Tết Hạ Nguyên. Người dân tham gia các hoạt động văn hóa, mua sắm đồ trang trí, thưởng thức những món ăn truyền thống và tham gia các trò chơi dân gian.
• Các hoạt động nghệ thuật: Trong Tết Hạ Nguyên, người dân thường tạo ra các vở kịch, ca nhạc và múa để giới thiệu về cuộc sống nông nghiệp và ghi nhận công lao của người nông dân. Điều này tạo ra một không khí vui tươi và hào hứng trong ngày lễ này.

5. Các món ăn có trong mâm cúng ngày Tết Hạ Nguyên

Trong mâm cúng Tết Hạ Nguyên, có nhiều món ăn truyền thống được chuẩn bị để cúng tổ tiên và làm mâm cơm thịnh soạn. Dưới đây là một số món ăn phổ biến có trong mâm cúng Tết Hạ Nguyên:

• Xôi gấc: Một món xôi đỏ tươi được làm từ gấc, là biểu tượng của sự may mắn và tài lộc.

• Dưa hành: Dưa hành được coi là một trong những thực phẩm cần thiết để chuẩn bị mâm cúng tết, là biểu tượng của sự phát tài và gia đình đoàn viên.

Các món ăn theo phong tục từng địa phương ( nguồn: Tam Nguyen)

• Mứt: Có rất nhiều loại mứt khác nhau được sử dụng trong mâm cúng Tết Hạ Nguyên, bao gồm mứt dừa, mứt gừng, mứt me, mứt khóm, v.v. Mứt được coi là biểu tượng của sự ngọt ngào và thịnh vượng trong cuộc sống.

• Bánh chưng hoặc bánh tét: Đây là các loại bánh ngọt truyền thống được làm từ gạo nếp, mạch nha và đậu xanh. Bánh chưng thường được làm hình vuông, trong khi bánh tét thường được làm hình trụ. Hai loại bánh này thể hiện sự tôn trọng và tri ân tổ tiên.

• Hạt sen và mắm tôm: Hạt sen tượng trưng cho sự giàu có và phát tài, trong khi mắm tôm tượng trưng cho sự thịnh vượng và tốt đẹp.

Đây chỉ là một vài ví dụ về các món ăn có trong mâm cúng Tết Hạ Nguyên. Vì vậy, từng gia đình có thể có những món ăn khác nhau tuỳ theo vùng miền và phong tục gia đình. 

Ngày này còn là một trong tứ trọng của Phật giáo mà đức Phật đã truyền lại khi ngài còn tại thế. Khi kết thúc Tết Hạ Nguyên, cả nhà sẽ quay quần bên nhau, cùng thưởng thức bữa cơm ấm cúng gia đình trong thời tiết se lạnh.

Tết Hạ Nguyên không chỉ là dịp để mỗi người hướng về cội nguồn và những giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc mà còn là dịp để thế hệ đi trước truyền dạy cho con cháu về truyền thống “Uống nước nhớ nguồn”, “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây”.

Hy vọng bài viết này đã giúp bạn hiểu hơn về ngày Tết Hạ Nguyên mang đậm giá trị tin ngưỡng, lòng tôn kính, sự biết ơn đối với các vị tổ tiên của chính mình. Hẹn gặp lại bạn ở bài viết khác nhé!

Nguồn: tổng hợp